EDİRNEKARİ SANATI

   Bir zamanlar Edirne'nin önemli bir sanat merkezi olduğunu gösteren Edinekari Sanatı dalı aslında geçmişimizin nasıl sanatla içe içe geçtiğini de göstermektedir. Yeni yayın için bilgi toplarken karşıma çıkan bu sanatı da farklı bulup bir zamanlar nede olsa bilmeyen yoktur ama şimdi ismini duymayan da vardır şeklinde düşünerek yayınlamaya karar verdim. Beğenmeniz umuduyla sizleri Edirnekari sanatıyla baş başa bırakıyorum.

   Edirnekari Sanatı Nedir? 

   Bugün ahşap boyama olarak bildiğimiz bu sanatın geçmişi kültürümüzde çok eskilere dayandığının kanıtı ise ilk adı Edirnekari olmasıyla ve  bu sanatın 14. yy. dan sonra ahşap ve deri gibi çeşitli malzemeler üzerine uygulandığı günümüze ulaşan eserlerde görülmüştür. Edirne'nin coğrafi yapısı gereği bir geçit yeri olması, şehrin sosyal bünyesi kadar sanat hareketlerine de tesir etmiştir. Fakat Edirne'in buradaki rolü ise etkileşimi kendi süzgecinden geçirip geçmişiyle harmanlayarak değişimden yeni bir üslubun doğmasına ve üslubun da kullandığı her yerde Edirne'nin ismiyle anılmasında rol oynamıştır.

   Türk rokokosu ya da Edirnekari olarak bilinen bu sanat tekniğine Edirneli ustalar muazzam bir şekilde uyum sağlayıp, bu sanat akımını zirveye çıkartmıştır.

   Edirnekari ağaç işleri üç grupta toplanır.

   1-) Oyma Eserler

   2-) Kakma Eserler

   3-) Boyama (bezekli) Eserler

   Kapı kanatları, tavanlar, çeyiz sandıkları, dolap kapakları, para kutuları, ahşap pencere kepenkleri, cilt kapaklarında, sini altları, rahleler ve yüklüklerde kullanıldığı görülmüştür. Günlük kullanımdaki aklımıza gelen kapaklı ve çekmeceli birçok materyal bu teknikten nasibini almıştır. 

 

   Süsleme üslubuna gelince, geometrik motifler pek kullanılmamıştır. Fakat Barok ve Rokoko Üslubu kendini baskın bir şekilde hissettirmiştir. Genellikle laleler, sümbüller, karanfiller, gelin çiçekleri, meyve tabakları veya sepetleri, daire, kemer ve yıldızlara yer verilmiştir. Cilt kapaklarında kullanılan Edirnekari'de, İranlı ustaların eliyle Osmanlı topraklarına girdiği sanılmaktadır. Cillte bu sanatın gelişmesindeki önemli bir etken Edirne de diğer yerlerde olmayan aherli ve mühreli kağıtlardan meydana getirilmiş dış muhafazası lake ciltli kalın ve ince defterler yapılıp memleketin her tarafına hatta diğer ülkelere bile ihrac edilmesidir.

   Edirnekari'nin en güzel örnekleri Edirne Müzesi'n deve Topkapı Sarayı Müzesi'nde mevcuttur. Özellikle Topkapı Sarayı'ndaki 3. Ahmet'in Yemiş Adası Görülmeye Değer eserler arasındadır. İstanbul, Edirne, Bursa, Diyarbakır ve Anadolu'nun pek çok bölgesinde uygulandığı görülmüştür. Zamanla geleneksel motifler sadeleşmiş, devrin ihtiyaçlarına göre yok olmaya yüz tutmuştur. Yakın tarihimizde ahşap boyama, at arabalarının, şerbetçi ve macuncu gibi esnaf arabalarının süslenmesinde kullanılmıştır. Bu tür süslemeler çizim yapılmadan serbest fırça teknikleri ile uygulamaya geçirilmiştir. Genel itibariyle süslemelerde manzara resimleri kullanılır.